PRG, PRJ en PRTGJ sondes
De PRG sonde wordt via de buikwand rechtstreeks in de maag gebracht. Bij een PRG sonde gebeurt dit onder röntgen doorlichting. Als je maag geen klachten geeft maar je geen vast voedsel mag gebruiken, wordt er meestal gekozen voor een PRG sonde. Een Percutane (= door de huid) Radiologische (= door de interventie radioloog aangelegd) Gastrostomie (= een kunstmatige opening naar de maag).
De PRJ sonde wordt via de buikwand rechtstreeks in de dunne darm gebracht met behulp van röntgen doorlichting. Omdat de PRJ sonde door de bewegelijkheid en de grootte van de dunne darm vaak erg moeilijk aan te prikken is, zal de radioloog eerder kiezen voor een PRTGJ sonde. Bij sommige mensen is het plaatsen van een PRTGJ niet mogelijk. Doordat de darm bijvoorbeeld te weinig beweegt en de patiënt blijft braken, kan het uiteinde van de PRTGJ sonde uit de darm worden gewerkt. De voeding zal dan alsnog in de maag terecht komen en de sondevoeding zal dan worden uitgebraakt. Het plaatsen van een PRTGJ heeft dan geen zin. Soms moet de maag helemaal worden ontzien. Dan wordt ook wel voor de PRJ gekozen.
PRTGJ sonde
Deze sonde wordt via de buikwand rechtstreeks in de maag gebracht, daarna zal hij met behulp van röntgendoorlichting verder worden gevoerd naar de dunne darm (het jejunum). Als je maag slecht werkt kan er worden gekozen voor een PRTGJ sonde, een Percutane, Radiologische, Trans Gastrische (door de maag heen) Jejunostomie (kunstmatige opening naar het jejunum = nuchtere darm).
Het krijgen van een PRG, PRJ of PRTGJ sonde
Omdat je toch voor een langere tijd sondevoeding hebt of nodig zult hebben, heeft je arts besloten om een PRG, PRJ of PRTGJ sonde te laten plaatsen. Door deze sonde kun je langdurig sondevoeding laten lopen. De sonde zit onder je kleding verstopt en het zal weinig opvallen.
De plaatsing
De dag voor de ingreep vanaf 18.00 mag je niets meer eten en drinken, dit om ervoor te zorgen dat zowel de maag als het jejunum leeg zijn. Op de ochtend van de plaatsing word je opgenomen op de verpleegafdeling, je krijgt een infuus met daarin antibiotica om de kans op infectie te verkleinen. Daarna word je naar de angio-kamer gebracht waar de ingreep zal worden uitgevoerd door de interventie radioloog. Een interventie radioloog houdt zich bezig met minimaal invasieve behandelingen voor een breed scala van ziekten en afwijkingen. De interventie radioloog kan vaak traditionele chirurgische behandelingen vervangen met een, voor de patiënt, kleinere ingreep, hierdoor is de opnameduur korter en kun je sneller naar huis.
Je moet op de röntgen tafel plaatsnemen en je buik zal worden afgedekt met steriele doeken, daarna kleden de medewerkers zich ook steriel aan. Dit kan er eng uit zien maar het is om het gevaar op infectie zoveel mogelijk te voorkomen. Ook zullen de röntgenapparatuur en de echo sonde steriel worden gemaakt. Via het infuus krijg je een pijnstiller en zo nodig dormicum toegediend. Dormicum zorgt ervoor dat je ontspant, daarnaast zorgt het ervoor dat alles wat er gebeurt niet ingeprent wordt in je hersenen. Je blijft wel bij maar na de ingreep weet je niets meer. De medewerkers van de angio-kamer zullen een dunne sonde in je neus inbrengen om lucht of contrastmiddel in je maag te spuiten, deze wordt na de ingreep weer verwijderd.
Daarna zal de arts je buik plaatselijk verdoven. Hij bekijkt met de echo welke plaats hij het beste kan aanprikken en daar maakt hij een sneetje. Door middel van een spuit met contrastmiddel via deze snee wordt gecontroleerd of er daadwerkelijk toegang is naar het maag-darmkanaal. Als dit het geval is zullen er 2 of 3 ankertjes worden bevestigd om de maag of darm te fixeren aan de buikwand, daarna probeert de arts de sonde in te brengen. Soms is het nodig het wat op te rekken, dit gebeurt met een voerdraad, dit kan erg pijn doen maar valt helaas niet te verdoven. Als er een PRJ of een PRTGJ-sonde wordt geplaatst wordt deze verder door de maag gevoerd richting het jejunum, dit wordt gecontroleerd met het röntgenapparaat.
Als de sonde goed zit wordt deze vastgezet met een tijdelijk hechting in de huid. Om de sonde in het maag-darmkanaal op zijn plaats te houden zit er aan het uiteinde van de sonde een krul of een ballonnetje. Om lekkage en complicaties te voorkomen wordt er op de dag van de plaatsing een katheterzak aangehangen om overvloedig maag- of darm sap af te voeren. De sonde mag nog niet gebruikt worden om te voeden. Na een dag wordt er een controle foto gemaakt, zit de sonde goed en is er geen pijn meer, dan mag er worden begonnen met fysiologisch zout door de sonde te laten lopen. Als dit ook goed gaat en de pijn neemt niet toe, dan mag er met de daadwerkelijke voeding worden begonnen.
Na de ingreep
Dat je pijn hebt na de ingreep is logisch maar je moet wel goed opletten of de pijn een paar dagen na de ingreep niet erger wordt. Als de pijn erger wordt, moet je gelijk contact opnemen met de arts die de sonde heeft geplaatst, het kan namelijk zijn dat er een lekkage vanuit de maag naar de buikholte is. De eerste 2 weken na de ingreep mag je de wond niet nat laten worden. Na 10 dagen worden de hechtingen verwijderd en moet de sonde dagelijks gedraaid of gedompeld worden. Dit om vastgroeien in het fistelkanaal te voorkomen. Mocht de sonde er uit vallen, moet je zo snel mogelijk contact opnemen met de afdeling waar de sonde is geplaatst, er moet dan onmiddellijk een nieuwe sonde in om het dichtgroeien van de fistel te voorkomen.
Complicaties
Het slagingspercentage van de ingreep is 95% bij de PRG, 90% bij de PRJ en bij de PRTGJ sonde ligt het slagingspercentage net onder de 95%. Een complicatie die door de ingreep kan optreden is lekkage van maag- of darminhoud in de vrije buikholte. Als de lekkage snel ontdekt wordt en zich beperkt tot maag- en/of darm sappen zullen de gevolgen nog meevallen. Een maatregel die genomen wordt is het niet meer eten en drinken en ook zal er dan weer een katheterzak worden aangehangen om overtollig maag-darm sap af te laten vloeien. Een symptoom van lekkage is hevige pijn bij het aanspannen van de buikspieren, ook zal het toedienen van sondevoeding op dat moment niet mogelijk zijn. De diagnose van lekkage kan worden gesteld door middel van een CT-scan waarbij contrastvloeistof door de sonde wordt gespoten. Het risico op complicaties ligt ongeveer op 5%.
Verzorging van de diverse sondes.