Een ileus

Deze kan op verschillende manieren ontstaan:

Obstructie ileus (mechanische ileus)

Een obstructie ileus ontstaat wanneer een obstakel de doorgang blokkeert. De doorgang wordt afgesloten door bijvoorbeeld een tumor, door littekenweefsel (verklevingen) of door een draaiing in de darm (een volvulus). De darm zal proberen om door middel van heftige samentrekkingen het voedsel langs het obstakel te duwen.

De symptomen bij een obstructie ileus zijn:

- aanvallen van hevige buikpijn (kolieken);
- een opgezette buik;
- een pijnlijk gevoel als de arts op de buik drukt;
- braken, het braaksel wordt steeds donkerder van kleur en lijkt steeds meer op ontlasting;
- het wegblijven van winden en ontlasting.

Vaak zijn de heftige samentrekkende bewegingen van de darm duidelijk zichtbaar op de buik. Meestal zijn er ook veel darmgeluiden, het zogenaamde “gootsteengeruis”.
N.B. De klachten bij een obstructie ileus zijn hetzelfde als bij de aandoening chronische intestinale pseudo-obstructie (CIP).

Paralytische ileus (verlammende ileus)

Deze vorm van een darmafsluiting ontstaat wanneer de beweging van de darm ernstig vertraagd of afwezig is. De darm ligt stil waardoor voedsel ophoopt en het lichaam niet kan verlaten. Dit kan ontstaan als gevolg van een buikvliesontsteking, een abces in de buik, alvleesklierontsteking, gebruik van bepaalde medicijnen of na een grote buikoperatie.

De symptomen bij een paralytische ileus zijn:

- matige en constante buikpijn;
- een opgezette buik;
- braken, het braaksel wordt steeds donkerder van kleur en lijkt steeds meer op ontlasting;
- het wegblijven van ontlasting en winden;
- geen darmbewegingen en geen darmgeluiden, er is sprake van een “stille buik”.

Chronische intestinale pseudo-obstructie

Een bijzondere vorm van een ileus is de chronische intestinale pseudo-obstructie (CIP).

Dit is een bewegingsstoornis van de darm die op elke leeftijd kan optreden. De klachten treden met tussenpozen op maar zijn vaak wel chronisch. Meestal is ook de voedselpassage door de slokdarm en de maag verstoord. Bij een chronische intestinale pseudo-obstructie is er geen obstakel dat de doorgang belemmert.

Deze vorm van een ileus kan ontstaan door:

- Beschadiging van de spieren in de darmwand door een andere ziekte (bijvoorbeeld sclerodermie, systemische lupus erythematodes (SLE) en amyloïdose).
- Beschadiging van de zenuwen in de darmwand. Dit is een zeldzame complicatie die voor kan komen bij suikerziekte.
- Hormonale afwijkingen.
- Langdurig medicijngebruik bij onder andere de ziekte van Parkinson.
- Ontsteking van het darmslijmvlies als gevolg van bestraling.
- Coeliakie (glutenintolerantie).

In sommige gevallen is de oorzaak onbekend. Dit wordt ook wel idiopathisch* genoemd.
De darmafsluiting wordt in dat geval een chronische idiopathische intestinale pseudo-obstructie (CIIP) genoemd.

* Idiopathisch = zonder aanwijsbare reden (oftewel het is er wel, dat is ook bewezen maar men kan het niet verklaren.

Klachten

De klachten zijn afhankelijk van de oorzaak van de ileus en komen deels overeen. Bij een dunne-darm-ileus beginnen de klachten vaak acuter en staat braken meer op de voorgrond dan bij een dikke-darm-ileus. Daarnaast kunnen er in beide gevallen klachten zijn van een achterliggende ziekte, bijvoorbeeld een buikvliesontsteking of een tumor. Wanneer de ileus niet op tijd wordt ontdekt en behandeld, kan een levensbedreigende situatie ontstaan.

(Spoed) Operatie is nodig wanneer:

- Door ophoping van ontlasting in de darm kan de darmwand openbarsten (perforeren). Dit wordt een darmperforatie genoemd.
- Als gevolg van een darmperforatie kan een buikvliesontsteking ontstaan.
- Ook kan een gedeelte van de darm afsterven doordat de doorbloeding van de darmwand niet goed is.

Diagnose van een ilieus

Buikoverzichtsfoto: In veel gevallen zijn de klachten duidelijk herkenbaar voor een arts. Bij lichamelijk onderzoek van uw buik vindt de arts vaak de typische symptomen. De diagnose wordt meestal bevestigd door middel van een röntgenfoto, wat ook wel een buikoverzichtsfoto wordt genoemd. Op de foto zijn de uitgezette, met gas of ontlasting gevulde darmen duidelijk te zien. De arts zal vervolgens naar uw buik luisteren om vast te stellen of er darmgeluiden zijn. Met dit onderzoek kan de arts bepalen of het een obstructie ileus of een paralytische ileus is.

CT scan: In sommige gevallen zal de arts een CT onderzoek van uw buik laten verrichten. Een CT-scan is een beeldvormend onderzoek waarbij gebruik gemaakt wordt van röntgenstralen.

Bronvermelding: website mlds.nl/ziekten/ileus

Behandeling van een ileus

Wanneer de diagnose is gesteld zal de arts eerst een dun slangetje (sonde) in de maag brengen. Door dit slangetje wordt de maaginhoud afgezogen. Op deze manier komt er minder voeding in de darm en minder druk op de verstopping. Ook zal de arts u een infuus geven waardoor u vocht krijgt toegediend.

Bij een obstructie ileus moet eigenlijk altijd een operatie uitgevoerd worden om de obstructie op te heffen. Meestal zal de chirurg het deel van de darm met de obstructie verwijderen. De twee uiteinden worden aan elkaar gehecht. In sommige gevallen krijgt u een stoma na de operatie. Een stoma is een kunstmatige uitgang voor ontlasting via uw buikwand. Meestal is dit een tijdelijk stoma dat wordt aangelegd om de genezing van de darm te bevorderen.

Als een obstructie ileus wordt veroorzaakt door verklevingen in de darm, is de chirurg vaak terughoudend met een operatie. Verklevingen bestaan uit inwendig littekenweefsel dat bijvoorbeeld ontstaan is door een operatie. Bij een nieuwe operatie, om de (sub)ileus op te heffen, kunnen dus weer nieuwe verklevingen ontstaan.

Bij een paralytische ileus moet de onderliggende oorzaak behandeld worden. Een operatie is in dat geval niet altijd nodig.

Wanneer er complicaties zijn zoals een darmperforatie, is een spoedoperatie noodzakelijk. Als de ileus is opgeheven, gaat het meestal snel beter en zijn de vooruitzichten in het algemeen goed.

Tips en adviezen:

Als u een sub-ileus heeft, bijvoorbeeld door een tumor of door verklevingen, kunt u de klachten mogelijk verminderen door aanpassingen in uw voedingspatroon. Het dieet is afhankelijk van de precieze plaats van de ileus. Raadpleeg daarom een diëtist of vraag uw specialist om advies.

Bronvermelding: website mlds.nl/ziekten/ileus